Nhà tù Côn Đảo, Phú Quốc... được ví như "Địa ngục trần gian" với hàng loạt cực hình tra khảo khốc liệt giam nhốt chuồng cọp, đánh bằng roi cá đuối, phơi sương, phơi nắng.... Đó cũng là những năm tháng đau thương nhưng rất đỗi tự hào và vinh quang nhất trong cuộc đời mà ông Vũ Văn Kim (sinh năm 1946) ở Tổ dân phố Bút Tháp, phường Trí Quả tôi luyện ý chí gang thép, bất khuất, kiên trung trong sự nghiệp đấu tranh vì độc lập, tự do của Tổ quốc. 

Bút Tháp không chỉ nổi tiếng khắp vùng Kinh Bắc với ngôi chùa cổ kính, thâm nghiêm, mà ở đó người dân nơi đây còn mãi tự hào khi nhắc về người chiến sĩ cách mạng Vũ Văn Kim. Từ cầu Hồ, chúng tôi đi theo triền đê sông Đuống về thăm cựu chiến binh Vũ Văn Kim-Người tù binh từng rạch bụng đấu tranh với kẻ thù năm xưa. Lật từng trang nhật ký, những ký ức về một thời máu lửa cứ ùa về trong sâu thẳm đôi mắt ông. Ông Kim chia sẻ: "Chiến tranh qua đi, vết thương thân thể cũng liền theo thời gian. Tôi viết nhật ký là để lưu giữ những ngày tháng sống và chiến đấu gian nan trong lao ngục. Đó là tài sản quý giá để các con, các cháu và thế hệ trẻ biết trân trọng giá trị cuộc sống hôm nay”.

Năm 1965, khi vừa tốt nghiệp cấp 3, ông Vũ Văn Kim (con trai duy nhất trong một gia đình có truyền thống cách mạng) viết đơn và ký bằng máu tình nguyện lên đường nhập ngũ vào đơn vị pháo binh E95- F351. Tháng 7-1965, ông chuyển về Đoàn 555 Đặc công tham gia học tập, huấn luyện. Sau đó, ông hành quân vào Nam thuộc biên chế D10 đặc công Bình Định. Năm 1966, trong một trận chiến đấu chống càn, ông bị thương và bị bắt tại Phù Cát, Bình Định.

Ông Vũ Văn Kim trò chuyện với thầy cô giáo và học sinh Trường THCS Bình Dương, tỉnh Bắc Ninh.

Kể từ khi bị bắt đến lúc được trao trả, ông Vũ Văn Kim đã hơn 7 năm sống và chiến đấu trong các nhà lao đế quốc: Phù Cát, Playcu, Phú Quốc, Côn Đảo, Chí Hòa... Ở đó, ông phải nếm đủ mọi cực hình tra tấn, đày đoạ, làm kiệt quệ về thể xác, mòn mỏi về tinh thần như: Nhốt chuồng cọp, đánh bằng roi cá đuối, đục răng, bẻ răng, đun xà phòng sôi đổ vào miệng, đi tàu ngầm, chôn sống tù binh... Trong đó chuồng cọp thép gai là một trong những cực hình dã man nhất của chế độ Mỹ-Ngụy dùng để hành hạ, tra tấn tù binh Phú Quốc, Côn Đảo... Tù binh bị nhốt chỉ mặc chiếc quần mỏng, phơi nắng, phơi sương ngoài trời. Chuồng cọp được thiết kế chật hẹp với nhiều lợp thép gai nên chỉ cần nhúc nhích, thay đổi tư thế là bị thép gai đâm vào cơ thể tứa máu. Có những lúc, ông muốn tìm đến cái chết để thoát khỏi nỗi đau cùng cực. Nhưng cứ nghĩ đến người thân, quê hương, đất nước và những người đồng đội dũng cảm hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, ông nhận ra rằng chết như thế là có tội với Tổ quốc. Với ông, ý nguyện vượt ngục luôn là khát vọng cháy bỏng. Ông là một trong những người đầu tiên vạch ra và trực tiếp thực hiện phương án vượt ngục theo con đường chuyển rác thải. Ông Vũ Văn Kim nhớ lại: "Năm 1970, tôi phối hợp cùng một số đồng chí tổ chức đào 4 đường hầm bí mật ở 4 phân khu đưa hàng chục tù binh ở trại giam Phú Quốc vượt ngục trở về cứ điểm an toàn. Năm 1971, tôi và một số đồng chí đã tích cực đào hầm để vượt ngục thì bị phát hiện và bị địch tra tấn dã man nhằm mục đích triệt hạ khí tiết cách mạng và âm mưu biến người tù chính trị thành kẻ phản bội. Không thể đầu hàng, khuất phục, tôi phải nín thở giả chết, mới thoát nạn về buồng giam".

Ông Vũ Văn Kim (đầu tiên bên phải) cùng cán bộ, đảng viên và nhân dân tham quan triển lãm trưng bày tư liệu, hiện vật chiến tranh.

Cùng với việc đào hầm vượt ngục, ông Vũ Văn Kim còn tham gia Tổ diệt ác, có nhiệm vụ tiêu diệt những phần tử giảm sút ý chí chiến đấu, chiêu hồi, phản bội đồng đội... Có lần ông không trực tiếp tham gia diệt ác nhưng đã xung phong với tổ chức đứng ra nhận với kẻ địch giết bọn chiêu hồi ở B5, trại giam Phú Quốc. Sau nhiều trận đòn roi, dã man, ông bị kết án 20 năm tù khổ sai biệt xứ. Ông Nguyễn Đình Xiêm, cựu tù cách mạng tỉnh Tây Ninh chia sẻ: “Qua 3 phiên tòa xét xử tại Tòa án Quân sự Cần Thơ, bằng những lập luận chặt chẽ, đanh thép của mình, đồng chí Vũ Văn Kim đã tự bào chữa cho bản thân, giảm án từ 20 năm xuống 7 năm tù lưu đày biệt xứ. Tại xà lim Côn Đảo, đồng chí Kim luôn tiên phong, đi đầu trong các cuộc đấu tranh với kẻ thù đòi các yêu sách. Đáng nhớ nhất là cuộc chiến ngày 11-7-1972 của hơn 50 năm tù binh (trong đó có đồng chí Kim) chống chọi với hơn 200 quân cảnh, cuối cùng buộc địch phải chấp thuận các yêu sách của các tù binh yêu nước”.

Mặc dù bị tù đày, hành hạ cả thể xác lẫn tinh thần nhưng ông Kim và các đồng đội một lòng sắt son theo Đảng, ngày đêm tìm ra phương thức đấu tranh với địch. Trong những năm tháng lưu đày ở các nhà lao ngục tối, ngày 2-3-1974 tại khu biệt giam nhà tù Cần thơ là khoảnh khắc mà ông Vũ Văn Kim không bao giờ quên. Đó là cuộc đấu tranh không khoan nhượng với quân thù, dù sức khỏe của ông bị bào mòn kéo dài. Ông Vũ Văn Kim kể lại: "Hôm đó là ngày thứ 7 anh em trong khu biệt giam tuyệt thực yêu cầu trao trả tù binh cho cách mạng. Tôi đứng dậy hô to “Hiệp định Pari đã ký kết được hơn một năm, nhưng đế quốc Mỹ và chính quyền Sài Gòn không những không trao trả tù binh cho cách mạng mà còn giết dần, giết mòn tù binh. Chúng tôi cực lực lên án đế quốc Mỹ và Ngụy quyền Sài  Sài Gòn". Tôi bình tĩnh lấy hết sức cầm dao liên tiếp rạch vào bụng mình...”. Ông đã ngất đi trong vòng tay đồng đội, nhưng đã khiến quân thù run sợ, nhượng bộ, góp phần làm cho địch phải trao trả ông và một số tù binh cho cách mạng vào ngày 7-3-1974.

Cán bộ và nhân dân tham quan khu trưng bày mô phỏng về chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày Vũ Văn Kim tại Trung tâm Văn hóa Luy Lâu, phường Thuận Thành.

Khi đất nước hòa bình, ông và những người đồng đội đã nhiều lần thăm lại chiến trường xưa-Nơi “Địa ngục trần gian” năm xưa, nay đã trở thành những địa chỉ du lịch nổi tiếng. Hôm nay và mai sau, những ai từng đến những mảnh đất này sẽ cảm nhận rằng nhà lao Côn Đảo, Phú Quốc, Cần Thơ là vườn ươm hào khí, là nơi ghi dấu những giá trị cao đẹp của những người con trung kiên của dân tộc. Ở đó, tinh thần đấu tranh và ý chí bất khuất, kiên cường của ông sẽ mãi là tấm gương sáng ngời của chủ nghĩa Anh hùng cách mạng, để thế hệ trẻ học tập, noi theo. 

            Phong Vân